Naar een beter internet

Steeds vaker zien we dat de werking van het wereldwijde web ons grote zorgen baart. Denk aan de grove privacy-schendingen door Facebook, of het voorrang geven aan extreme opinies of nepnieuws, omdat die volgens de automatische algoritmen voor meer advertentiegelden zorgen.
Het kapitalisme heeft ons veel welvaart gebracht, maar het bewustzijn ontstaat nu dat dit systeem aan het doorschieten is. Onze minister De Jonge heeft bijvoorbeeld al geopperd dat marktwerking en de zorgsector geen perfecte combinatie vormen. Maar ook bij de macht van het geld en de aandeelhouders in internetbedrijven worden nu grote vragen gesteld. Het verzamelen van gegevens door deze bedrijven om geld te verdienen, wordt al "surveillance capitalism" genoemd. Deze zorgen zijn niet nieuw, althans bij een kleine groep mensen niet. Op verschillende manieren probeert men al jaren een alternatief te bieden voor de werking van het huidige internet. Misschien dat nu de tijd rijp is, om hiervan gebruik te maken.

Social Media

Al jaren zijn er alternatieven voor Facebook en Twitter. Toch lukt het niet om zelfs maar een klein deel van de Facebook-gebruikers te verleiden gebruik te maken van deze alternatieven. Als je bijvoorbeeld naar Diaspora kijkt, dat is decentraal georganiseerd: er is geen grote baas die alles bestiert en belang heeft bij een bepaalde werking van de gebruikerstijdlijn. Er verschijnen namelijk geen advertenties. Diaspora is wel afhankelijk van de goede wil van een aantal mensen om een instantie (pod) aan te maken en te onderhouden. Voor Diaspora zijn er ook mobiele applicaties beschikbaar, dus er zijn veel pluspunten, maar echt doorbreken doet het niet.

Hetzelfde geldt voor Mastodon, dat eigenlijk een vervanger voor Twitter kan zijn. Het werkt prima en ziet er goed uit. Dan is er het nog niet helemaal uitontwikkelde Pixelfed, dat een alternatief moet gaan bieden voor Instagram. Signal of Telegram zouden een alternatief kunnen vormen voor WhatsApp. Ik noem deze applicaties, maar er zijn er natuurlijk meer.  Op de een of andere manier moeten deze applicaties er voor zorgen dat een substantieel deel van de gebruikers overstapt, anders blijft het rommelen in de marge.

Misschien dat het de startup "Openbook" wel lukt om mensen binnen te halen. Het probeert een Facebook-alternatief te zijn. Bij het ontwerp van deze applicatie is op de eerste plaats gekeken naar het waarborgen van de gebruikers-privacy (privacy by design). Op dit moment is er voor een beperkt aantal gebruikers een alpha versie uitgebracht, dus het zit nog diep in de testfase. Men wil op termijn een importmogelijkheid aanmaken om al je Facebook-data in deze nieuwe applicatie in te laden. Dat zou misschien wel eens goed kunnen helpen om al je vrienden en vriendinnen te verleiden over te stappen. Deze mogelijkheid komt er echter pas als de webversie klaar is. Nu wordt er alleen nog maar gewerkt aan de mobiele apps. Openbook maakt overigens geen gebruik van een gedistribueerd netwerk.

Netwerk

Om uit de centrale greep van Google, Apple, Facebook, Amazon en Microsoft (GAFAM) te blijven, zijn er ook organisaties die gedistribueerde netwerken optuigen. Zo'n netwerk maakt het erg moeilijk om gebruikers te volgen en om websites te blokkeren. Bovendien is het bijna onmogelijk om een website via een DDOS aanval uit de lucht te halen. Om aan een gedistribueerd netwerk mee te doen, moet je vaak een programma installeren, dat een vertaler is van gewone browser-verzoeken naar dit speciale netwerk. Doordat de gegevens die je als internetter ophaalt op jouw systeem worden opgeslagen en gebruikt kunnen worden door anderen, noemt men dit een gedistribueerd netwerk. Een website kan namelijk op meerdere plekken opgeslagen zijn, en het netwerk zoekt dan de kortste en snelste weg naar zo'n website. Dat kan bijvoorbeeld op de computer van je buren zijn. Ik heb al eerder zo'n netwerk uitgeprobeerd, kijk bijvoorbeeld eens naar ipfs of zeronet. Substratum is een nieuwe poging om dit voor elkaar te krijgen.

Het verdienmodel van substratum is me nog niet helemaal duidelijk, maar hier kunnen gebruikers microbedragen aan virtueel geld verdienen als ze gebruik maken van dit netwerk, en hun computer met de opgehaalde netwerkgegevens aan laten staan voor andere gebruikers. Dit geld wordt betaald door de website, waarvan de gebruiker een kopie op zijn computer heeft staan. Hopelijk zijn deze initiatiefnemers hun tijd niet te ver vooruit.

Platformen

Er is ook gedacht aan alternatieven voor uitwisselings-platformen, zoals bijvoorbeeld Airbnb en Uber. De nadruk ligt hier op het eigenaarschap van het platform. Het platform moet van de gebruikers zijn, die het ook zelf kunnen beheren, en niet van een derde partij die het allemaal zo kan draaien dat het meeste geld in het eigen luie laatje stroomt.

Ik zag net dat eten.com hiervan een supergoed voorbeeld is. Het is een reactie op de werking van onder andere thuisbezorgd.nl. Ik ben benieuwd hoe dit gaat werken. De vraag is natuurlijk of eten.com bekend genoeg wordt om de klanten over te nemen.

Nu heb ik zelf nog nooit gebruik gemaakt van thuisbezorgd.nl, maar als dat wel voor jou geldt: kijk ook eens op eten.com. En lees ook een eerder stukje van mij als je geïnteresseerd bent in alternatieve platforms.

Vertrouwde tussenpersonen.

En natuurlijk zijn er ook mensen die een visie hebben, en erop wachten tot iemand anders die uitvoert. Het is altijd interessant om hiervan kennis te nemen, en wellicht zijn er mensen of regeringen die zich geroepen voelen om dit in praktijk te brengen. Een gedachtegang kwam ik tegen op fastcompany. Het idee is om het internetverkeer via een kleine omweg te laten lopen, een digitale proxy, voordat het bij de grote internetbedrijven terecht komt. Via deze proxy zou je dan in kunnen stellen wat je wel en niet doorgeeft aan deze bedrijven. Volgens de auteur een oude en vertrouwde manier. Toch heb ik mijn twijfels of dit gaat werken. Het is duidelijk geen security aan de bron, maar lijkt meer op security-by-workaround. Ik persoonlijk heb liever niet dat er iemand vertrouwd moet worden die tussenin alles regelt. Zeker geen (ISP) bedrijf dat kapitaalgestuurd is, want dan zijn we weer terug bij af.