"Dumpen, al die accounts!"

Dumpen, die social media accounts! Althans volgens Jaron Lanier, een welbekend "Techie" in de Silicon Valley kringen. 

 Raar, natuurlijk om dit van iemand te horen die juist bij Microsoft gewerkt heeft, bij Google contacten heeft, en vriendjes heeft die bij Facebook werken. Maar het maakt ook nieuwsgierig. Want #deleteFacebook ging voor veel mensen alleen maar om privacy, en om het schandaal rond Cambridge Analytica. Lanier heeft nog negen andere argumenten om accounts te verwijderen, en zoals op het eind van het boek blijkt, eigenlijk nog een aantal meer.

Techie

Kernpunt van zijn bezorgdheid over de uitwerking van Social Media zoals Facebook en Twitter is dat deze omgevingen negativiteit aanjagen. Twitter en Facebook verdienen namelijk met schreeuwende beledigingen meer geld dan met brave berichtjes, en de algoritmen die er voor zorgen dat je te zien krijg wat je te zien krijgt op deze platforms geven voorrang aan dit soort uitingen. Dat heeft niks te maken met vooringenomenheid of moraal van deze Social Media, maar alleen met geld. De gevolgen voor de gebruiker hiervan neemt Lanier als argumenten om je accounts te verwijderen.

Ook al is Lanier een "techie" zoals hij zichzelf noemt, bij de argumentatie bedient hij zich vooral van economische, psycholische, filosofische en zelfs theologische inzichten. Laten we een paar van de tien argumenten eens kort bekijken.

Behaviorisme

Volgens Lanier is adverteren op internet steeds meer veranderd in manipuleren. Want waar heb je op geklikt en wat heb je "geliked"? Daarmee gaan algoritmen aan de slag. Uit al die gegevens, gecombineerd met alle gegevens van andere gebruikers berekent het platform

 welke berichten en advertenties de meeste impact op je hebben, en waarmee het meeste geld verdiend kan worden. Als er nog mensen zijn die denken dat hun tijdlijn speciaal voor hen gefabriceerd wordt, moet Lanier teleurstellen. Het gaat niet om jou, maar natuurlijk om de klanten die betalen voor de advertenties. Dat betekent ook dat het de platforms geen snars kan interesseren hoe je je voelt of wat het met je doet. De enige zorg is dat je misschien weggaat, maar daarvoor zijn er speciale truukjes ingericht die je aan het medium verslaafd houden (1).

Bummer

Lanier heeft een speciale naam bedacht voor deze media: BUMMER.

Bummer: Behaviors of Users Modified, and Made into an Empire for Rent

Het gaat dan om een machtsimperium dat het gedrag van gebruikers op een ondoorzichtige wijze manipuleert  en daarmee -voor de echte klanten- flink geld verdient (2). Achterdochtig, die Lanier... of niet?

Kl**tzak

Negatieve berichten krijgen dus voorrang  boven neutrale of positieve berichten. Zo worden de gebruikers van deze "Bummer"-media verleid om zich ook negatief te gedragen. (3) Lanier vertelt hier over eigen ervaringen: hij geeft toe dat hij vroeger ook als een klootzak (vertaald van "asshole", dus het geldt ook voor vrouwelijke klootzakken) in de weer ging. Het is dit besef dat hem als eerste afstand liet nemen van deze gemanipuleerde discussies. En toen hij een beetje afstand van het geheel had, realiseerde hij zich dat andere gebruikers helemaal geen zicht hebben op de context waarin hij zijn berichten schreef.  En hij had ook al zeker geen notie van de tijdlijn van andere gebruikers. Ieder heeft zijn eigen realiteit en tijdlijn op zijn of haar schermpje.

Zet dat eens af tegen een gewone discussie, waarbij je de persoon kunt zien, en waarin je ook de andere meningen kunt horen die je opponent hoort. Dit ontbreken van een gezamenlijke context vervreemdt en maakt je los van de gemeenschap. Hoe graag Bummer (lees hier bijvoorbeeld Facebook) je ook wil laten geloven in een gemeenschap. De realiteit is, dat wat je zegt uit de context wordt gehaald en betekenisloos als een snippertje gepresenteerd.  (5) Deze situatie belemmert je om empathie te hebben met een ander en ook als zodanig te reageren (6). Je hebt immers maar een klein kijkje in de context en omgeving van anderen.

Waar of niet waar

Het feit dat je als fake-persoon kunt deelnemen in de Bummer-wereld maakt het er ook niet beter op. Het is het begin van het ontstaan van nepnieuws (4). Want een fake-persoon kan ook niet verantwoordelijk worden gesteld voor leugens en bedrog. Dood door nepnieuws is bekend. Volgens Lanier gaan we hier weer terug naar de middeleeuwen.

Een ander kenmerk van deze media is de drang naar het krijgen van "likes" of andere tekens van waardering. Voor veel mensen is dit verslavend en maakt het op een vervelende manier afhankelijk en onzeker. (7) Dit is het meest schrijnend doorgevoerd in de sites die flexwerk aanbieden. Hier moet je verschrikkelijk je best doen om een goede reputatie op te bouwen, waarna je voor een schijntje aan het werk gezet wordt (8).

In ieder geval: dumpen is volgens Lanier de enige manier om uit de tang van "Bummer" te geraken. Kennelijk zijn de berekeningen en de statistieken zo goed in het manipuleren van ons gedrag, dat we er op een andere manier niet vanaf komen. Natuurlijk zijn die berekeningen en algoritmen voor de Bummer van onschatbare waarde, en worden de gegevens en berekenmanieren angstvallig geheim gehouden. Als "techie" garandeert Lanier ons, dat deze gegevens de best bewaarde geheimen ter wereld zijn.

The deepest secrets of the NSA and the CIA have leaked, repeatedly, but you can’t find a copy of Google’s search algorithm or Facebook’s feed algorithm on the dark web.

Het boek zet je wel aan het denken, en toont je de argumenten waar je zelf niet zo bij stilstaat. De argumenten zijn rijkelijk geillustreerd met voorbeelden in een prettige schrijfstijl. Dus als je het nog niet helemaal gelooft, lees dan het boek eens. Persoonlijk vind ik het klootzak-verhaal wel overdreven, maar ik herken het zeker. Ik heb me zelf altijd ver gehouden van veel commentaar leveren. Maar het gekwaak en geschreeuw ben ik inderdaad vaak tegengekomen.

Helaas komt Lanier niet met alternatieven. Waarschijnlijk omdat hij die niet direct ziet. Verrassend is, dat hij LinkedIn geen slechte site vindt. Maar hij raadt je meteen aan om daar vooral zelf een mening over te hebben. Dan geef je er blijk van geen gemanipuleerde robot te zijn geworden.