Deepfakes maken inhoud op internet waardeloos

Een clickbait titel voor dit artikel zou kunnen zijn: 'Trump: "I am gay, actually"', als voorbeeld van hoe een deepfake kan werken. Een deepfake is een video of geluidsopname met de persoonlijke kenmerken van iemand, een gezicht en een stem, maar met een verzonnen verhaal. Zo zou je in een video Trump kunnen laten zeggen: "Dat pussygrabbing van mij was alleen voor de bühne om een beetje macho over te komen." Nu is het zo dat je bij Trump nooit direct weet wat waar is, maar deze tekst is natuurlijk heel onwaarschijnlijk.

Kunstmatige intelligentie

Het is namelijk steeds makkelijker om zulke fakes te maken.

Met applicaties die kunstmatige intelligentie bevatten, en die je een hele hoop data, geluid en beeld van de betreffende persoon voert, kun je een master beeld of mastergeluid van iemand maken, waarmee je hem of haar van alles kunt laten zeggen. Net alsof je werkt met een synthesizer die als toon een uitgesproken woord van je heeft opgeslagen als sample en laat horen bij een toetsaanslag. Een voorbeeld van een video vind je hier of een indrukwekkende fakevideo van Obama hier. Het is nu nog niet zover, maar over een niet al te lange tijd worden we overspoeld met deze rare nepvideos.

Herkennen

Er worden wel tips gegeven om fakevideos te herkennen. De belangrijkste zijn dan natuurlijk om te kijken of je iets onnatuurlijks ziet aan de video, zoals bijvoorbeeld rare (lip-)bewegingen of het niet knipperen met de ogen. Of je ziet rare dingen in de video op de achtergrond, zoals verpixelde objecten, of stukjes die niet overal even scherp zijn. Maar deze tips zijn maar tijdelijk effectief, omdat die kunstmatige intelligentie steeds beter wordt om ons voor de gek te houden. Daarnaast kun je achterhalen wat de bron is van de video, of kijken waar die video nog meer te zien is: op betrouwbare plekken, of op schimmige hoeken van het internet.

AI vs AI

Zelf kunnen we  deepfake video's onderhand niet meer herkennen. Onderzoekers van de universiteit van Berkeley en de universiteit van Zuid California hebben computers  ingezet om deepfakes te herkennen. En het is ze gelukt. Het lijkt echter een strijd zonder einde te worden. Want over een paar maanden zijn de deepfakes zo goed dat deze nieuwe applicatie ze niet meer als zodanig herkent en deze onderzoekers opnieuw aan de slag moeten gaan om een beter programma te maken.

Wat nu?

Zolang er geld verdiend kan worden aan internet-clicks, zal er sensationeel nepnieuws gemaakt worden, met als moeilijkst herkenbaar de deepfake video's. Dit verdienmodel is niet zomaar tegen te gaan, zonder de fundamenten van onze samenleving overhoop te halen.

Een controle-commissie dan? Kijk eens naar de Autoriteit Persoonsgegevens. Die kan het werk al helemaal niet aan om de AVG te controleren. Een flinke boete voor het posten van deepfakes dan? Zou kunnen werken om de kleine neppers weg te houden, maar grote bedrijven zeker niet. En wie moet je dan beboeten als die uploaders anoniem blijven? Het platform? En wat te zeggen over de vrijheid van meningsuiting? Is het geen satire? Een oplossing is moeilijk te vinden. En onze regering heeft natuurlijk weer het volste vertrouwen in de zelfregulering van bedrijven.

Kranten

Misschien heeft dit alles uiteindelijk ook nog een kleine positieve kant. Als er overal nepnieuws te zien is, heeft het steeds minder zin om daarnaar te kijken of te luisteren. In zekere zin wordt al de inhoud op internet door dit gedoe waardeloos gemaakt. Want je weet niet meer of de inhoud die je leest, ziet of hoort, waar is. Als journalisten in hun opleiding als experts erin getraind worden om deepfakes te herkennen, dan zou het zomaar kunnen zijn dat we teruggedreven worden naar nieuwskranten, waarvan we "weten" dat ze betrouwbaar zijn, en dat we afstappen van de anonieme fora of facebook om nieuws te lezen. Dat kan alleen natuurlijk, als mensen nog niet verslaafd zijn geraakt aan de kick van het sensationele nieuws. En als je voor de waarheid in een krant moet betalen, dan doemt er toch ook een grote tweedeling in onze wereld op. Dan zijn arme mensen veroordeeld tot nepnieuws. Wat natuurlijk ook niet echt bevorderlijk is voor het democratisch functioneren van onze samenleving. Gelukkig zijn er nog kranten als "The Guardian", waarvoor je niet per se hoeft te betalen.  Maar ik weet het, deze krant is natuurlijk niet voor iedereen leesbaar. Hopelijk kunnen meer kranten het zich veroorloven op dezelfde manier te blijven bestaan.

Offline

Steeds meer ga ik het offline leven waarderen. Want is het niet fantastisch, dat als ik jouw gezicht zie, dat ik dan ook weet dat jij het bent? Zo vanzelfsprekend als dat vroeger was, zo geweldig ga je dit offline gegeven nu vinden.

En dat je door de tuin loopt, de bloemen kan ruiken, en vooral dat je weet dat die bloem en jij er allebei tegelijk en in elkaars nabijheid zijn? Of dat je in een boekwinkel een boek koopt, en dat je die dan zomaar aan iemand anders kunt geven, zonder dat iemand op een knop kan drukken om het boek te laten verdwijnen? Het kan zijn dat ik wat te oud word voor deze virtuele wereld. Maar ik vermoed ook wel, dat veel mensen moeite gaan krijgen met het feit dat het grote geld met de waarheid aan de haal gaat en ons op een later tijdstip een wereldbeeld probeert op te dringen. Zover is het gelukkig nog niet, maar dát gevaar zit er natuurlijk ook in. Daarvoor hoeven we niet naar China te emigreren.
(Beeld toverhoed van Shahid Abdullah)