5G Gevaarlijk of niet?
In 2020 gaat de regering weer een aantal frequenties veilen, om mobiele providers de gelegenheid te geven nieuwe, vijfde generatie (5G) communicatietechnieken in te zetten. Dit moet het leven voor ons als burgers en voor het bedrijfsleven gemakkelijker maken. De schatkist is er natuurlijk ook blij mee. Toch bestaan er nog steeds twijfels of 5G echt wel zo onschuldig is. Als je een zoektocht op internet start over 5G, dan kom je heel, heel veel informatie tegen. Ik heb voor mezelf zo'n kleine zoektocht opgezet, en me beperkt tot de huidige Nederlandse kranten. Als je geïnteresseerd bent, lees dan even mee over de voors en tegens die we zo tegenkomen.
De Groene Amsterdammer >>
De redenering in De Groene is als volgt: er zijn twee kampen wetenschappers. Wetenschappers die 5G helemaal OK vinden, maar ook een aantal wetenschappers dat ongerust is. Dit zou genoeg reden moeten zijn om te stoppen met de uitrol van 5G. De politiek heeft namelijk de verantwoordelijkheid om alle informatie uit de wetenschap te vergaren, en daarop te beslissen. Deze extra verantwoordelijkheid gaat gepaard met het zogenaamde voorzorgsbeginsel, of voorzorgsprincipe.
Het voorzorgsprincipe is een moreel en politiek principe dat stelt dat als een ingreep of een beleidsmaatregel ernstige of onomkeerbare schade kan veroorzaken aan de samenleving of het milieu, de bewijslast ligt bij de voorstanders van de ingreep of de maatregel als er geen wetenschappelijke consensus bestaat over de toekomstige schade.
De verzekeringssector past het voorzorgsbeginsel met betrekking tot straling wèl toe.
In tegenstelling tot de Europese Commissie past de verzekeringssector al jaren het voorzorgsbeginsel toe rond de gezondheidsgevolgen van straling. Geen enkele verzekeraar dekt namelijk gezondheidsrisico’s verbonden aan stralingsblootstelling. Twee studies in 2018 die de gevolgen van straling onder de toegestane hoeveelheid bekeken, zagen tumor-effecten. "In de twee studies vonden de onderzoekers een zeldzaam soort tumor van hetzelfde celtype, Schwann-cellen."
En dan gaat het de verzekeringen nog alleen maar om het financiële risico.
Daarnaast stelt De Groene dat de adviesorganen die over de uitrol van 5G aanbevelingen doen, teveel mensen uit de private wereld hebben, waarvan het eigenbelang duidelijk genoeg is om deze mensen als niet objectief te karakteriseren. De Groene vergelijkt deze situatie met die van de tabaksindustrie.
De Groene ziet vervolgens dat regeringen zelf belang bij de invoering van 5G hebben: men kan miljarden verdienen aan het uitgeven van frequentieveilingen. Dat maakt zelfs de telecombedrijven kopschuw. Het is de vraag of men wel wil investeren in deze frequenties omdat ze economisch gezien helemaal niet zo rendabel zijn. Vooral in Nederland is men tevreden over 4G met 100 mbit/sec. Klanten verleiden om voor 5G te betalen zal dan moeilijk blijken te zijn. Zie ook het recente artikel in het Financieel Dagblad.
Over het algemeen is er volgens het artikel van De Groene nog veel te weinig onderzoek gedaan naar de effecten van de hogere 5G-frequenties.
"Bovendien draait de wetenschappelijke onenigheid alleen nog rond bestaande technologie en de bijhorende straling van lagere frequenties zoals bijvoorbeeld elektriciteitsnetwerken en mobiel bellen. De 5G-frequenties zijn veel hoger en moeten daarom in een veel dichter netwerk van zendmasten en antennes uitgerold worden. En het aantal onderzoeken naar biologische en gezondheidseffecten van de hogere 5G-frequenties staat welgeteld op nul."
NRC >>
NRC laat voornamelijk van Rongen, voorzitter van de ICNIRP, de International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection, aan het woord.
De radiofrequenties voor 5G verschillen amper van de frequenties die al bij de huidige mobiele netten in gebruik zijn. 5G komt in Nederland op de banden van 700, 1.800 en 2.100 MHz, in 2022 komt daar 3,5 GHz bij. Ter vergelijking: wifi werkt nu al op 5 GHz. In latere instantie volgt – misschien – 26 GHz. Die frequentie is zo hoog dat elektromagnetische straling door de huid wordt tegengehouden en het lichaam niet opwarmt. Deze millimeter wave-band (genoemd naar de korte golflengtes) wordt nu al gebruikt, voor datatransmissie tussen zendmasten.
Al komt er ook een wetenschapper aan het woord. Wout Joseph, onderzoeker aan de Universiteit Gent:
We weten nog niet genoeg over de veldsterktes van massive mimo, vindt onderzoeker Wout Joseph. Als in de praktijk de veldsterkte soms te hoog blijkt, dan zullen de providers hun antennes anders moeten afstellen, zegt hij: „We hebben tenslotte de blootstellingslimieten. En providers hebben er ook geen baat bij om te veel vermogen uit te sturen. Dat is geldverspilling: goede ontvangst is goed genoeg.”
De Volkskrant >>
Algemeen wordt in de Volkskrant gesteld: er is geen bewijs dat het schadelijk is. Hier is ook weer de heer van Rongen aan het woord.
'Er is geen enkel overtuigend bewijs dat elektromagnetische straling voor mobiele communicatie een gevaar voor de volksgezondheid oplevert', zegt Eric van Rongen, voorzitter van de internationale commissie voor bescherming tegen niet-ioniserende straling (ICNIRP).
De Gelderlander / AD >>
Hier komen twee deskundigen aan het woord, waarvan de één geen probleem ziet in de gegenereerde straling en de ander wèl twijfels heeft.
Bart Smolders, hoogleraar antennetechnologie aan de TU Eindhoven
Smolders: „Ook bij de uitrol van 3G was er een hoop discussie. Ditmaal maakt men zich vooral druk om de extra antennes.’’
De hoogleraar begrijpt de bezorgdheid, maar ziet geen nadelen voor de gezondheid. „We worden voortdurend omringd door elektromagnetische straling, variërend van televisie- en radiosignalen tot wifi en 4G. Maar de straling komt ook uit natuurlijke bronnen, zoals zonlicht. De intensiteit daarvan is vele malen groter.”
Daarnaast is de straling van 5G niet anders dan die van 3G, 4G en wifi. „Het is niet zo dat met 5G meer energie wordt uitgezonden dan bijvoorbeeld met wifi. Een wifi-antenne straalt net zo veel vermogen uit als een 5G-antenne.’’
Hans Kromhout, hoogleraar epidemiologie aan de Universiteit Utrecht
Volgens Kromhout is niet bewezen dat 5G schadelijk is voor de gezondheid, maar ook niet dat het veilig is. Hij is dan ook verbaasd over de snelheid waarmee het 5G-netwerk wordt uitgerold. „We zijn in Nederland behoorlijk streng. Er komen geen nieuwe bestrijdingsmiddelen of medicijnen op de markt zonder dat ze door instanties uitvoerig zijn bekeken en onderzocht. Bij 5G gebeurt dat mijns inziens te weinig, waardoor we niet weten of het schadelijk is of niet.’’
Computertotaal >>
Gaat uit van de brief aan de tweede kamer als antwoord op vragen die door het artikel uit De Groene zijn gerezen.
De ministeries gaan zelfs in het geweer tegen andere onderzoeken, die zouden aantonen dat 5G wel een effect heeft op biologische effecten bij cellen, planten en dieren.
De ministeries concludeerden dat deze onderzoeken zijn uitgevoerd bij hoge blootstellingsniveaus en dat de biologische effecten niet tot gezondheidsschade zouden leiden, maar enkel tot de “opwarming van (delen van) het lichaam”. Bovendien zouden artikelen in onder meer de Groene Amsterdammer hierover eenzijdig zijn en geen evenwichtige beoordeling schetsen van de beschikbare wetenschappelijke kennis.
Brief aan de tweede kamer >>
In deze brief gaat men inderdaad uitgebreid in op het onderzoek dat De Groene heeft uitgevoerd. Dit onderzoek is volgens de ambtenaren van het ministerie een te eenzijdige benadering.
De publicaties waar 5G-appeal en de Groene Amsterdammer zich op baseren, betreffen onderzoeken waarbij biologische effecten bij cellen, planten en dieren gevonden zijn, vaak bij blootstellingsniveaus boven de blootstellingslimieten. Echter, deze biologische effecten (die betrekking hebben op de opwarming van (delen van) het lichaam door zendsignalen) zijn veranderingen in het lichaam die volgens het Kennisplatform EMV niet tot gezondheidsschade leiden1. Daarnaast is het, volgens het Kennisplatform, niet mogelijk effecten in cellen, planten en dieren te vertalen naar gezondheidseffecten bij mensen. De schrijver van het artikel ‘Bellen schaadt cellen’ heeft daarnaast selectief wetenschappelijke informatie en argumenten gekozen om tot de conclusie te komen. Dit is een eenzijdige benadering en geen evenwichtige beoordeling van de beschikbare wetenschappelijke kennis.
Wat nu?
Het is een hele brij om te lezen. En er is voor mij geen duidelijke conclusie te trekken. Is 5g nu gevaarlijk of niet? Het lijkt meer een kwestie van geloof te zijn, en dan wordt het gevaarlijk. Eigenbelang of druk van buiten kan heel goed sturen wat je gelooft.
Wat mij opvalt is dat het artikel in De Groene vrij uitgebreid is en onderzoek doet, terwijl de andere artikelen voornamelijk bestaan uit het aan het woord laten van deskundigen.
Het artikel in het NRC gaat er van uit dat de "oude" frequenties OK zijn, dus dan zou de 5G straling in dit sprectrum dat ook zijn. Het eerste is een aanname natuurlijk, dat door het artikel van de Groene wordt betwijfeld. De hogere frequentie, 26 Ghz, die later met de 5G techniek komt, wordt door de huid tegengehouden. Maar ook hier zijn er twijfels en kanttekeningen gezet in het stuk van de Groene. Ik zie verder dat de Groene de verwachte argumentatie die in het NRC komt, voorziet en behandelt. Bij de NRC zie ik geen afweging van voors en tegens. Zij baseert zich op de "autoriteit" van de wetenschapper die men toevallig aan het woord laat. In het korte artikel van de Volkskrant worden voornamelijk voorstanders aan het woord gelaten. De inhoud daarvan komt overeen met de voorstanders uit de andere artikelen.
Dat in het artikel van de Groene volgens de ministeries selectief informatie wordt gehaald, is wat mij betreft een vreemde constatering. In dit artikel worden beide kanten genoemd, en van argumenten en tegenargumenten voorzien. Als men dit oordeel over de andere artikelen uit mijn lijstje zou vellen, zou ik dat eerder begrijpen.
Centrale punt
Het gaat mij nu echter louter om dit centrale punt:
Wetenschappers zijn het over de schadelijke effecten van 5G gewoon niet eens.
Monique Beerlage van het Kennisplatform Elektromagnetische Straling:
Beerlage vertelt dat sommige onderzoekers aanwijzingen vinden voor schadelijke effecten van 5G. "We weten alleen niet waar dat aan ligt. Wetenschappers weten niet hoe ze dat moeten duiden."
en
Wel worden in sommige onderzoeken aanwijzingen gevonden voor een mogelijke samenhang met hersentumoren. 'Maar het is niet duidelijk wat daarvan de oorzaak is, toeval valt ook niet uit te sluiten.'
Willen we het risico dan wel lopen, dat binnen een aantal jaren veel mensen ziek worden? Of zullen we het voorzorgsbeginsel toepassen: 5G pas uitrollen, als honderd procent duidelijk is dat de straling ongevaarlijk is? Er is een flinke druk om het wel te doen. Het scenario dat we als Europa achterblijven bij de rest van de wereld, blijkt voor veel politici een ondraaglijk beeld te zijn. Deze moderne 'fear of missing out' is kennelijk ook erg groot bij de bedaagde bewindslieden van onze regering. Maar welke angst is de minst slechte raadgever? De angst om achterop te raken, of de angst om met zijn allen in een ziekmakende omgeving rond te moeten lopen?
Omgekeerde bewijslast
Als er geen bewijs is dat 5G schadelijk is, moet men bewijzen dat het onschadelijk is, voordat er zo'n grote uitrol gaat plaatsvinden, dat zegt het voorzorgsprincipe. Men kan dan niet meer volstaan met de opmerking van van Rongen "Er is geen enkel overtuigend bewijs dat [5g schadelijk is]". De bewijslast wordt met het voorzorgprincipe namelijk omgedraaid. Met PFAS heeft men wel degelijk dit beginsel toegepast. Wellicht heeft de lokale bouwwereld niet zo'n sterke lobby als die van de internationale technologiebedrijven. Het is in ieder geval een teken aan de wand, dat verzekeringen wèl dit voorzorgsbeginsel hanteren. En hun gaat het alleen maar om geld. Voor de politici die alleen naar geld kijken is er trouwens ook een argument: straks moet de belastingbetaler misschien weer miljoenen schadegeld ophoesten. Onze regering heeft echter vooral de taak om het welzijn van haar burgers te waarborgen. Naar mijn idee schiet ze hierin nu tekort.